Gwnawn

Drigolion Aber a thu hwnt,
Os dweud mae rhai mai lle bach brwnt
Yw’r byd i gyd, a chwerw iawn,
A ddwedwn ni’n wahanol?

Pan welwn ni’n harweinwyr clyd
Yn gwatwar cychod bach y byd,
Y dre hon, ni, a drugarhawn,
Ac estyn llaw groesawgar?

Pan ofnwn nad achubwn ni
Yr iaith, a wnawn, fel Jeremy,
Ailgodi ein baneri’n uwch,
A galw ar gyd-ddynion, clywch!
Ac achub ar bob cyfle a gawn
I’w siarad fesul sillaf?

Pan ddygir arian prin y tlawd
I dalu am foms, a godwn fawd
A gofyn, plis, gaiff Cymru siâr
O’r arian cochion cas sy’n sbâr
I fildio tancs ym Merthyr? Neu
A feiddiwn ofyn cyn eu creu
Beth gollwn ni, nid beth a gawn?
A feiddiwn ninnau ofyn?

Pan sguba stormydd garw’r byd
Nes dwyn ein nerth a’n taro’n fud,
A godwn ni a sgubo’r traeth
Yn ôl o’r prom i’r lle y daeth,
Neu dim ond cwyno am y mès?
A wnawn ni’r pethau bychain nes
Y trown nhw’n bethau mawr a llawn
Addewid fory nesa’?
​
Pan welaf i’r sgwâr hwn yn llawn,
Fe welaf ynoch, bawb, y ddawn
I gydweithredu: trugarhawn,
At wres ein gilydd, agosawn,
I eiriau Dewi, ufuddhawn,
Na ddigalonnwn, llawenhawn,
A chadwn ym mhob calon lawn
Yn ddyddiol ym mhob peth a wnawn,
Bob nos a bore a phrynhawn,
Y llw a dyngwyd yma …

---

Cerdd yw hon a ddarllenwyd ym Mharêd Gŵyl Ddewi Aberystwyth 2025. Tywysydd y parêd y flwyddyn honno oedd Jeremy Turner, cyn-gyfarwyddwr Theatr Arad Goch a gŵr rwy'n ei edmygu'n fawr am iddo, ochr y ochr â'i wraig Mari, wneud cymaint o gyfraniad i fywyd yn Aber a thu hwnt. A'r gair pwysig yw 'gwneud' – gofynnais i'r gynulleidfa yn Llys y Brenin y diwrnod hwnnw ddod â phob pennill i ben drwy ddweud yn uchel deitl gwreithredol y gerdd.

---

This poem was read in Aberystwyth's St David's Day Parade 2025. I asked the crowd to help finish each verse by saying aloud one word, 'gwnawn': we will. Will we do what we can to make Aberystwyth, Wales, and the world a better place?