eurig salisbury
  • Cerddi | Poems
    • Cerddi 2023 Poems >
      • The Little Things | March 2023
      • Archif Ddarlledu Cymru | Mawrth 2023
      • Wales Broadcast Archive | March 2023
    • Cerddi 2022 Poems >
      • I Gyfarch Erin | Awst 2022
    • Cerddi 2021 Poems >
      • Cywydd croeso | Awst 2021
      • Codwn | Hydref 2021
      • Rise | October 2021
    • Cerddi 2020 Poems >
      • Outside Inside Centre | November 2020
      • Ni 'da chi, bois | Tachwedd 2020
      • Parliament Square | Ionawr 2020
      • Eisteddfod Goll | Awst 2020
    • Cerddi 2019 Poems >
      • Carol Rybuddiol i'r Byd | Rhagfyr 2019
      • Arad Goch | Medi 2019
      • Gorsedh Kernow | Medi 2019
    • Cerddi 2018 Poems >
      • I Gyfarch Gruffudd Owen | Tachwedd 2018
      • To Iau ar Ben Tŷ Awen | Medi 2018
      • Mewn Hiraeth am Aneirin | Awst 2018
      • Heddlu Dyfed-Powys | Ebrill 2018
      • Two Parched Poets ǀ January 2018
    • Cerddi 2017 Poems >
      • I Gyfarch Sonia | Awst 2017
      • Y Pethau Bychain | Mawrth 2017
    • Cerddi 2016 Poems >
      • Er Cof am Eifion Gwynne | Tachwedd 2016
      • I Gyfarch Aneirin | Awst 2016
      • Brexit | Awst 2016
      • Serenestial | Awst 2016
      • Cerddi Donostïa, Gwlad y Basg | Gorffennaf 2016
      • Dychan i'r Sied yng Nghwm Du | Ionawr 2016
      • Elan Valley | January 2016
      • Cerddi Bardd y Mis | Ionawr 2016
    • Cerddi 2015 Poems >
      • I Teilo ac Einir | Awst 2015
      • I Gyfarch Hywel | Awst 2015
      • Cariad@Iaith | Mehefin 2015
      • Ger y Lli | Mehefin 2015
    • Cerddi 2014 Poems >
      • YES | Medi 2014
      • Ein Hafon Fach Ni | Medi 2014
      • Ger Taid | Awst 2014
      • Cyfarch Ceri | Awst 2014
      • Yn y Coch | Awst 2014
      • Stormy Castle, Gower | July 2014
      • Stormy Castle, Bro Gŵyr | Gorffennaf 2014
      • Old Farm Mews, Dinas Powys | Gorffennaf 2014
      • Ffwrnes, Llanelli | Gorffennaf 2014
      • New Barn, Felindre | Gorffennaf 2015
      • Talgarth Mill | July 2014
      • Melin Talgarth | Gorffennaf 2014
      • Capel Galilea, Llanilltud Fawr | Gorffennaf 2014
    • Cerddi 2012 Poems >
      • Awn Ninnau yn Bananas | Chwefror 2012
      • Sut i Goginio'r Wawr | Mehefin 2012
      • A Recipe for Dawn | June 2012
    • Cerddi 2011 Poems >
      • Stres mewn Preseb | Rhagfyr 2011
    • Cerddi 2010 Poems >
      • Yn y Coch | Gorffennaf 2010
    • Cerddi 2008 Poems >
      • Tir Newydd | Awst 2008
      • Gruffydd Aled Williams | Gorffennaf 2008
  • Blog
  • Comisiynu | Commission
  • Llyfrau | Books
  • Hanes | Bio

Cerddi Bardd y Mis | Ionawr 2016

Cerddi Bardd y Mis

2016

Mae'r flwyddyn wedi'i geni
Yn hwyr y nos eleni,
A heddiw rhag hangover gwaeth
Am lymaid llaeth yn gweiddi.

Mae teulu a chyfeillion
Yn trydar eu cyfarchion,
Yn dod i gwrdd ar ddechrau dydd
Ei gilydd yn y galon.

Bydd 'leni, taerwn ninnau,
Yn ddoethach, er pob amau,
Anwylach, callach, gwell ei gwedd
Na'r llynedd ar ei gorau.

Er gwybod gwell, mae'r ysfa
Heddychlon ar ei heitha',
A chlo ar iet hen winllan ddu
Surfelus y rhyfela.

Mae'r flwyddyn, er ei gwlyped,
Yn newydd o ddiniwed,
Mae iaith ein gobaith yn ei gwên,
Hi hen, eleni ganed.


Dylan Jones

Wrth droi fy radio ’mlaen am saith
Un bore Llun cyn mynd i’r gwaith,
    Pesychais fy nhe
    Dros fy Special K …
Roedd Dylan Jones yn chwyldroi iaith.

Oedais am eiliad a meddwl, jiw,
Ai re-run cynnar o’r Talwrn yw?
    Ond mwy rhyfeddol
    Oedd ei gampau geiriol
Na rhai Ceri Wyn, Tommo a Cyw.

Roedd hwn yn well am lunio pyn
Na’r hacs sy’n creu penawdau’r Sun,
    Nid pob un sydd
    Yn feistr cudd
Ar eiriau - ond mae Dylan yn.

Fe aeth o eitem am werthu tai
I bobl leol ym Mangor, ai,
    I ISIS mewn chwinc,
    Unrhyw beth am linc,
Mae’n pynio yn ei gwsg, medd rhai.

Am eiriau mwys neu ateb ffraeth,
Na Dylan Jones, nid oes neb gwaeth,
    Mae o mor, mor wael,
    Mae o’n dda, yn ddi-ffael,
Mae’n taro’r marc bob tro fel saeth.

Ond peidiwch, da chi, â dechrau cellwair
Am gamp y bêl gron, neu bydd am bedair
    Neu bump neu fwy
    O oriau’n dweud pwy
Sy’n siŵr iawn o ennill y gynghrair.

A minnau nawr y bore hwn
Ar raglen Dylan Jones, ni wn
    Pa air bach smala
    Ddaw ganddo nesa’ …
Ond bydd yn ddigon brathog, mwn!


Penillion Newydd i'r Hen Galan

Rwyf inne ar hen siwrne, Shân,
Ar draws y tir i'r drws a'r tân,
Rho imi le'n dy stiwdio lân,
Rho imi geiniog am y gân!

Calennig yn gyfan
Ar fore dydd calan,
Unwaith, dwywaith, dair.

Rhaid canu'n daer cyn hanner dydd
Neu heibio'r aiff eleni'n brudd,
Y BBC i bawb y sydd
Yn rhoi yn fawr, a hynny fydd!

Calennig yn gyfan
Ar fore dydd calan,
Unwaith, dwywaith, dair.

Yn garedig ar y radio,
Rho galennig hael iawn yno,
Ceiniog gron, a wyneb honno
Ar ddydd calan, Shân, yn sheino!

Calennig yn gyfan
Ar fore dydd calan,
Unwaith, dwywaith, dair.


Potsian

Mae dilèit mewn medlo o hyd,
Rhyw wefr i'r arfer hyfryd
O stwna'n annhestunol,
Potsian yn lân â rhyw lol.
Dyn sy, am hynny, yn mêd,
Dyn â'i ben dan y boned.

Piltran ag injan yw'r gêm,
Neu egsôst, bygs y system,
Trwsio hen ffanbelt rasiwr,
Troi sgriws heb ecsgiws mae'r gŵr,
Troi fel y bu'n troi, un tro,
Y cannoedd sgriws Meccano.

Nawr, er na wn fawr o faint
Am hen geir, mi wn, Geraint,
Am botsian mewn cynghanedd,
Cyfri llawer sill o'm sedd
A thrwsio, cynllunio llên,
Creu wrth dincro â'r awen.

Dan y boned neu bennill,
Ar hyd egsôst neu'r deg sill,
Aros byth am amser sbâr
A wnawn, a throi yn gynnar
At deiars neu at awen
I gael stwna gyda gwên.


Ar Ddiwrnod Santes Dwynwen

Rhag brath cawodydd trymion
Mae lloches ym mhob calon,
I mi rhag stormydd cas a braw
Rhew Ionawr, mae Rhiannon.

Ym mis y dyddiau byrion,
Pan guro’r tonnau geirwon,
Diolch i’r drefn fod gen i wraig
Sy’n graig ym mrig yr eigion.

A ninnau yn gariadon
A gŵr a gwraig, Rhiannon,
Mae bod i Llew yn ‘mam a dad’
Ar gariad yn rhoi’r goron.

Ym mis Ionawr 2016 roeddwn i'n Fardd y Mis ar BBC Radio Cymru. Mae un ar hugain o feirdd eraill wedi bod yn Feirdd y Mis ers Ebrill 2014. Mae'n gynllun gwerth chweil sy'n dyst i'r ffaith wych fod barddoniaeth yn chwarae rhan naturiol ym mywydau pobl ledled Cymru.
A hithau'n fis Ionawr, roedd yn ddigon naturiol mai'r dasg gyntaf oedd croesawu'r flwyddyn newydd, a dyma wneud ar ffurf cyfres o dribannau ar gyfer rhaglen Ifan Evans ar fore cyntaf 2016. Roedd y gobaith newydd sy'n wynebu pob blwyddyn newydd, er gwaethaf pob arwydd weithiau i'r gwrthwyneb, yn fy atgoffa o'r gobaith newydd a deimlais pan gafodd Llew, fy mab i a Rhiannon, ei eni ym Medi 2015. Fues i mor hy â benthyg llinell olaf y gerdd o 'Gân yr Henwr' yng Nghanu Llywarch Hen.

Mae'r ail gerdd yn gyfres o limrigau mawl a dychan mewn un i Dylan Jones, cyflwynydd amser brecwast a gŵr nid anenwog am ei chwarae geiriol dyfeisgar!

Cyn 1752 fe syrthiai'r flwyddyn newydd ar 13 Ionawr, ac mae'n arfer hyd heddiw mewn rhai ardaloedd ddathlu'r hen galan drwy ganu penillion calennig, sef gofyn ceiniog er mwyn dod â lwc, a hynny cyn hanner dydd. Bydd llawer yn mynd ati yn yr oriau mân gyda'r Fari Lwyd, sef penglog ceffyl wedi ei addurno â rhubanau. Gofynnwyd imi lunio penillion i'r Hen Galan ar gyfer rhaglen Shân Cothi, ac fe ges i ysbrydoliaeth o ddarllen penillion traddodiadol yn y gyfrol arbennig, Ar Dafod Gwerin (gol. Tegwyn Jones). Benthycais y gytgan o'r gyfrol (td. 247), sef pennill traddodiadol o ardal Ffair-rhos yng Ngheredigion. Mae'r cynganeddion sy'n britho llawer o'r hen benillion yn bethau melys iawn i fy nghlust i.

Bydd y sawl sy'n gwrando ar raglen Geraint Lloyd gyda'r hwyr yn gwybod fod Geraint wrth ei fodd yn ticran gyda cheir. Wn i fy hun fawr ddim am geir, ond fe wn i'n iawn y boddhad sy i'w gael o botsian â setiau Lego a Meccano ac, yn fwy na dim, o botsian gyda geiriau. Mae'r cywydd a luniais i'n sôn am y boddhad hwnnw o gael potsian dan foned car neu dan foned cerdd - a hynny mewn amser sbâr, yn amlach na pheidio. Rhaid bod yr arfer yn gynefin iawn i Gymry, ac ystyried fod cynifer o eiriau amdani yn yr iaith Gymraeg - potsian, stwna, cyboli, piltran, ffidlan ...

A hithau'n Ddiwrnod Santes Dwynwen ar 25 Ionawr, achubais ar y cyfle i ganu cerdd i f'annwyl wraig, Rhiannon, sy byth a hefyd yn cwyno nad ydw i'n creu cerddi iddi. Dyma unioni'r cam unwaith ac am byth gyda thri o dribannau cariadus!

Mae recordiadau o'r cerddi'n cael eu darllen yn fyw ar y radio i'w cael ar flog y wefan hon.

Five poems composed as Bardd y Mis (Poet of the Month) on BBC Radio Cymru in January 2016. Topics include welcoming both the new year and the old new year (13 January), tinkering about under car bonnets and celebrating St Dwynwen's Day (the Welsh patron saint of lovers) on 25 January. You can listen to the poems being read on air on my blog.
eurig.cymru
sefydlwyd yn Ionawr 2016 | established January 2016
hawlfraint Eurig salisbury o ran y testun a'r lluniau, oni nodir yn wahanol | all text and pictures © Eurig Salisbury unless otherwise stated
  • Cerddi | Poems
    • Cerddi 2023 Poems >
      • The Little Things | March 2023
      • Archif Ddarlledu Cymru | Mawrth 2023
      • Wales Broadcast Archive | March 2023
    • Cerddi 2022 Poems >
      • I Gyfarch Erin | Awst 2022
    • Cerddi 2021 Poems >
      • Cywydd croeso | Awst 2021
      • Codwn | Hydref 2021
      • Rise | October 2021
    • Cerddi 2020 Poems >
      • Outside Inside Centre | November 2020
      • Ni 'da chi, bois | Tachwedd 2020
      • Parliament Square | Ionawr 2020
      • Eisteddfod Goll | Awst 2020
    • Cerddi 2019 Poems >
      • Carol Rybuddiol i'r Byd | Rhagfyr 2019
      • Arad Goch | Medi 2019
      • Gorsedh Kernow | Medi 2019
    • Cerddi 2018 Poems >
      • I Gyfarch Gruffudd Owen | Tachwedd 2018
      • To Iau ar Ben Tŷ Awen | Medi 2018
      • Mewn Hiraeth am Aneirin | Awst 2018
      • Heddlu Dyfed-Powys | Ebrill 2018
      • Two Parched Poets ǀ January 2018
    • Cerddi 2017 Poems >
      • I Gyfarch Sonia | Awst 2017
      • Y Pethau Bychain | Mawrth 2017
    • Cerddi 2016 Poems >
      • Er Cof am Eifion Gwynne | Tachwedd 2016
      • I Gyfarch Aneirin | Awst 2016
      • Brexit | Awst 2016
      • Serenestial | Awst 2016
      • Cerddi Donostïa, Gwlad y Basg | Gorffennaf 2016
      • Dychan i'r Sied yng Nghwm Du | Ionawr 2016
      • Elan Valley | January 2016
      • Cerddi Bardd y Mis | Ionawr 2016
    • Cerddi 2015 Poems >
      • I Teilo ac Einir | Awst 2015
      • I Gyfarch Hywel | Awst 2015
      • Cariad@Iaith | Mehefin 2015
      • Ger y Lli | Mehefin 2015
    • Cerddi 2014 Poems >
      • YES | Medi 2014
      • Ein Hafon Fach Ni | Medi 2014
      • Ger Taid | Awst 2014
      • Cyfarch Ceri | Awst 2014
      • Yn y Coch | Awst 2014
      • Stormy Castle, Gower | July 2014
      • Stormy Castle, Bro Gŵyr | Gorffennaf 2014
      • Old Farm Mews, Dinas Powys | Gorffennaf 2014
      • Ffwrnes, Llanelli | Gorffennaf 2014
      • New Barn, Felindre | Gorffennaf 2015
      • Talgarth Mill | July 2014
      • Melin Talgarth | Gorffennaf 2014
      • Capel Galilea, Llanilltud Fawr | Gorffennaf 2014
    • Cerddi 2012 Poems >
      • Awn Ninnau yn Bananas | Chwefror 2012
      • Sut i Goginio'r Wawr | Mehefin 2012
      • A Recipe for Dawn | June 2012
    • Cerddi 2011 Poems >
      • Stres mewn Preseb | Rhagfyr 2011
    • Cerddi 2010 Poems >
      • Yn y Coch | Gorffennaf 2010
    • Cerddi 2008 Poems >
      • Tir Newydd | Awst 2008
      • Gruffydd Aled Williams | Gorffennaf 2008
  • Blog
  • Comisiynu | Commission
  • Llyfrau | Books
  • Hanes | Bio