Y Gofeb
yn ganmlwydd oed

Pan sylla’ i o’r ’stafell dop
Dros do pob tafarn, tŷ a siop,
Mi wela’ i’r llechi llwyd i gyd
Fel môr yn rowlio i ben draw’r byd.

Ac ar ôl syllu’n ddigon hir,
Mae’n hawdd anghofio ble mae’r tir,
Ond ar y gorwel, dacw’r tŵr
Disymud uwch y dilyw dŵr.

Ac ar y brig un angel sy,
A deiliach yn ei dwylo cry’,
Ac mae hi’n dawnsio ar un droed
Yng ngheg y gwynt grymusa’ ’rioed.

Cwch bach o beth yw calon,
A bywyd ydi’r eigion,
Be wnei-di pan ddaw’r tonnau’n lân
I dorri styllod cwch yn fân?

Wel, cwyd dy ben
Uwch trais a sen,
Mae’r angel dros y toeon tamp
Yn gloywi ’leni fel tae’n lamp.
​
Goleudy yw hon i galon dyn,
A heddwch ydi’r golau sy’n
Disgleirio ohoni, wynt a glaw,
Yn obaith inni, waeth beth ddaw.

---

Cerdd yw hon i'r gofeb ryfel drawiadol ar benrhyn y castell yn Aberystwyth. Gan mlynedd yn ôl, yn 1923, agorwyd y gofeb o waith y cerflunydd o fri Mario Rutelli i nodi aberth milwyr y Rhyfel Mawr. Yr unig ffordd i sicrhau na all yr un erchyllterau ddigwydd eto yw drwy wneud heddwch yn flaenoriaeth.

Hoffwn ddiolch i Gyngor Tref Aberystwyth am gomisiynu'r gerdd fel rhan o brosiect Bardd y Dref, i'r ffotograffydd a'r gwneuthurwr ffilmiau Scott Waby am gynhyrchu'r fideo isod ac i'r cynghorydd Emlyn Jones am ddwyn y cyfan ynghyd.

---

A poem to the striking war memorial on the castle headland in Aberystwyth, commissioned by Aberystwyth Town Council to mark the memorial's centenary.