|
Ein Hafon Fach Ni
Afon fach droellog, gymalog ym Mai, I lawr i'r ben-glin fel rhuban o glai, Croesi'n rhes arni ar siwrnai fach sych Mae hen gerti'r ych, ac ym mangre'r trai Mae'r haenau mor wyn â naw môr o rew, A'r gwenith kaash blith fel cotwm a blew, Mainaod y dŵr mewn haid dew ar hoe A sŵn yn y lloer i weision y llew, Coed mango o gylch sy'n cadw man gwyn I'r goflaid o hen Frahminiaid a'u myn, A rhwymo'n gymhleth eu brethyn mae fflyd O blant da o hyd a'u bowlenni tyn, Cwpanu eu dŵr mewn capan o de Ac aros wedyn am sgodyn i'w gwe, Gwragedd yn golchi llestri'r lle o hyd, Mamau'n teithio'r rhyd cyn mynd tua thre. Ein hafon ryfedd yn Nhachwedd, yn nhôn Y ffrydiau a'r chwyrndrobyllau'n y bôn, Y penllanw'n serth, pob drop yn llawn sôn, Yr hen gaeau'n stecs a'r tir yn gan stôn, Clyw gri llawen braf yr afon ddi-daw A gŵyl fawr y glaw o frig y lôn. |
Ddechrau Medi 2014 fe ddaeth pedwar academydd blaenllaw o Brifysgol Jadavpur yn Kolkata i ymweld â Phrifysgol Aberystwyth, a chymryd rhan mewn gweithdy cyfieithu rhwng Cymraeg a Bangla yn y Ganolfan Cyfieithu Diwylliannol. Ffrwyth y gweithdy hwnnw yw'r gerdd hon, sef cyfieithiad o gerdd i blant yn yr iaith Fengaleg gan Rabindranath Tagore (1861–1941).
Roedd y gerdd wreiddiol yn un o nifer o gerddi gan Tagore a gasglwyd ynghyd ar gyfer y gweithdy am fod cyfieithiadau Saesneg ohonynt ar gael. Wrth drafod y gerdd gyda'r Athro Ipshita Chanda, fodd bynnag, buan y ces i wybod fod y cyfieithiad Saesneg yn bur drychinebus. Aeth yr Athro ati i adrodd y gerdd imi yn yr iaith wreiddiol ac aralleirio wrth fynd, a dyna sylwi fod pedwar curiad ym mhob llinell. A minnau'n ben set ar drosi ar gynghanedd, sylweddolais nad oedd ond un neu ddau o fesurau caeth addas – byddai'n rhaid rhoi tro ar y gwawdodyn hir neu'r hir-a-thoddaid, a hynny â geiriau acennog ar ddiwedd pob llinell … Bu'n waith araf, caled, a bu bron imi roi'r gorau iddi fwy nag unwaith! Ond o dipyn i beth – gyda chywydd paradocsaidd o debyg gan Ddafydd ap Gwilym (cerdd 33) yn y cof – daeth y gerdd newydd i olau dydd, ac rwy'n hapus iawn â hi. Nid cerdd i blant yw hi mwyach, debyg, ond does ots am hynny. 
In September 2014, four prominent academics from Jadavpur University in Kolkata visited Aberystwyth University on a translation workshop between Welsh and Bangla in the Centre for Cultural Translation. This poem – a translation of a poem by Rabindranath Tagore – is the result of a fruitful collaboration with Professor Ipshita Chanda, who was so dissatisfied with the available English translation of the poem that she decided to lead me through the original line by line, reciting in Bangla as we went. I was given access to a poem I would never have come close to understanding on my own – translation at its most interesting!
|