Mae rhifyn mis Hydref o bodlediad Clera ar gael ar SoundCloud ac ar iTunes, ac yn rhoi llwyfan i'r hyn a ddigwyddodd ar lwyfan Gŵyl Gerallt, a gynhaliwyd yng Ngwesty'r Eryrod yn Llanrwst ddiwedd y mis. Bydd mwy o arlwy'r ŵyl ar y podlediad dros y misoedd nesaf, ond fe ddechreuwn â recordiad o sgwrs rhwng Philippa Gibson a Tudur Dylan Jones. Ceir hefyd y rownd nesaf yn eitem Talwrn y Beirdd Ifanc, sef cystadleuaeth y triban rhwng Bwystfilod Bro Myrddin a Phiwmas y Preseli, ynghyd â gorffwysgerdd arbennig gan Karen Owen a Rhys Iorwerth, sef cywydd 'Curo' a luniwyd gan y ddau fardd hynny ac Iwan Llwyd yn ymryson Gŵyl Maldwyn yn 2008. Sôn hefyd am gyfrol newydd gan Aneirin, Byw Iaith: Taith i Fyd y Llydaweg (Gwasg Carreg Gwalch), sef hanes ei gyfnod yn Llydaw'n ddiweddar ac, yn wir, hanes ehangach yr iaith Lydaweg. At hynny, englynion a luniwyd gen i a Hywel Griffiths ar ein hymweliad â Chernyw ddiwedd Medi er mwyn cynrychioli Gorsedd Cymru yng Ngorsedh Kernow – a llawer mwy!

1. Hynt a helynt y ddau gyflwynydd
2. 10.10 Englynion gen i a Hywel Griffiths a ddarllenwyd yng Ngorsedh Kernow ddiwedd Medi
​3. 12.30 Pwnco: sgwrs o Ŵyl Gerallt rhwng Philippa Gibson a Tudur Dylan Jones
4. 23.45 Pos rhif 32 gan Gruffudd a'i Ymennydd Miniog
5. 28.25 Yr Orffwysgerdd: 'Curo' gan Karen Owen, Rhys Iorwerth ac Iwan Llwyd
6. 31.55 Talwrn y Beirdd Ifanc: yr ail rownd o'r ornest gyntaf
7. 40.15 Llinell Gynganeddol Ddamweiniol y Mis!
8. 50.00 Y Newyddion Heddiw

This month's Clera podcast (on SoundClound and iTunes) has a live recording of a conversation between Philippa Gibson and Tudur Dylan Jones from Gŵyl Gerallt in Llanrwst, as well as round two from the Talwrn y Beirdd Ifanc competition, and a new poem performed by Karen Owen and Rhys Iorwerth.

Ddechrau Medi eleni, es i a Hywel Griffiths i gynrychioli Gorsedd Cymru yng Ngorsedh Kernow yn Lanust. Roedd y croeso'n gynnes, y cwrw'n braf a'r haul yn gwenu. Ar ôl cyrraedd nos Wener, aeth y ddau ohonon ni ati i lunio cerdd i'w darllen yn y seremoni heulog brynhawn Sadwrn, a gelli ddarllen y gyfres honno o dri englyn drwy glicio fan hyn.

Peth gwych arall inni'n dau oedd gweld aelodau gleision yr orsedd yn cael eu derbyn, a Gwenno Saunders yn eu plith am roi lle mor ganolog i Gernyweg ac i'w hetifeddiaeth Gernywaidd yn ei cherddoriaeth. Yn ei haraith o'r llwyfan, gwnaeth y Bardd Mawr Liz Carne – yr archdderwydd, i bob diben – yn eglur y dylid ystyried y Cernywiaid yn lleiafrif yn eu gwlad eu hunain, a'u diogelu a'u hyrwyddo ochr yn ochr â lleiafrifoedd eraill. Roedd gwneud hynny, meddai Liz, yn bwysicach nag erioed yn nhymor gwallgof Brecsit. Galwodd hefyd am gydnabod Cernyw'n wlad ar wahân i Loegr.

Roedd sgwâr blodeuog y dre – triongl, mewn gwirionedd – yn gartref i dair tafarn (yn cynnwys ein gwesty yn y Commercial), ac mae tafarn y Star gerllaw'n gartref i griw anffurfiol o ganorion tafarn. Daeth y criw o ddynion lleol at ei gilydd yn y dafarn rai blynyddoedd yn ôl a dechrau cydganu caneuon traddodiadol. Maen nhw bellach yn enwog drwy Gernyw ac wedi ysbrydoli criwiau eraill i ddechrau canu. Cawson ni ymuno â nhw ar y nos Sadwrn, a helpu criw o Grwydriaid Crwbin – o bob criw dan haul! – oedd wedi mentro i Gernyw ar eu taith flynyddol, i ganu ambell gân Gymraeg.

Doedd y môr namyn deng munud o gerdded i'r dwyrain o'r dref, ac fe es i a Hywel am sgowt i weld traeth o'r enw Porth Nanven. Mae'r fan yn enwog am ei daeareg anhygoel – mwy am hynny gan Hywel fan hyn – ac am ei cherrig crynion, yn fân ac yn fawr, a dreiglwyd yn llyfn gan y môr a'r canrifoedd, a chymaint yw eu hynodrwydd nes bod eu dwyn o'r fan yn erbyn y gyfraith! Roedd arwydd yng ngolwg y tonnau'n nodi'r gwaharddiad hwnnw, a chadw ato'n ddau fachgen da wnaethon ni. Ond dyma ddau beth o Gernyw nad oedd arnon ni gywilydd eu dwyn gyda ni'r holl ffordd adref i Gymru – brawdoliaeth a chyfeillgarwch.

In early September, Hywel Griffiths and I travelled to Cornwall to represent Gorsedd Cymru in Gorsedh Kernow. We were given a very warm and generous welcome to St Just and were privileged to take part in the ceremony. I spoke of our morning visit to Porth Nanven beach, where a sign told us that taking away the distinctive rounded stones was against the law (more about it's amazing geology by Hywel here). We abided by that law, but we will certainly take away feelings of warm comradeship, hospitality and new friendships. Hywel added that in times of so much talk of estrangement and division, nowhere more than the British Isles unfortunately, coming together to strengthen bonds between us was more important than ever, and it was a privilege to be here to do so with you. As two poets, we thought it would be fitting to read a poem, composed soon after our arrival in Lanust, to mark the occasion: you can read it here.