Nos Lun 8 Mehefin, fe ges i'r fraint o gael fy holi gan fy nghyfaill bore oes, Hywel Griffiths, am fy nghyfrol newydd o gerddi, Llyfr Gwyrdd Ystwyth (Cyhoeddiadau Barddas). Clicia ar y fideo isod i wylio'r cyfan. Mae'r fideo ar gael hefyd ar wefan yr Eisteddfod ac ar sianel yr Eisteddfod ar YouTube.

Clicia ar y dolenni er mwyn darllen mwy am y gyfrol, i weld Hywel yn darllen cerdd newydd sbon a luniwyd ar gyfer yr Eisteddfod Amgen, ac i weld holl arlwy'r Eisteddfod ar lein.

This video was recorded as part of the National Eisteddfod's series of virtual events, Eisteddfod Amgen, on Monday 8 June. The poet Hywel Griffiths kindly asked me questions about my new collection of poetry, Llyfr Gwyrdd Ystwyth (Cyhoeddiadau Barddas).

Mae rhifyn mis Mai o bodlediad Clera – sy ar gael ar SoundCloud ac ar iTunes – yn llawenhau fod y mis hyfryd hwnnw wedi cyrraedd o'r diwedd ac, yn ei sgil, ddigonedd o heulwen a chanu adar. Bydd llawer ohonoch wedi gweld fod yr Eisteddfod AmGen yn mynd o nerth i nerth ar lein, a ches i a Nei flas arbennig ar gyflwyniad Peredur Lynch yn yr eisteddfod rithiol honno, sef 'Awdlau'r Eisteddfod Genedlaethol – y Gorau a'r Gwaethaf'. Cawson ni'n hysbrydoli i feddwl pa awdl neu gasgliad, o blith y deunaw sy wedi eu gwobrwyo'r ganrif hon, fyddai'n dod i'r brig gynnon ni. Dewisais i 'Lloches', awdl fuddugol Ceri Wyn Jones yn 2014, ac aeth Nei am ddilyniant arobryn Myrddin ap Dafydd yn 2002, ac fe gawson ni hwyl yn dadlau'n hachos yn ein tro. Yn y rhifyn hwn, ceir hefyd bos newydd sbon gan Gruffudd Antur, disgrifiad arbennig gan Rhys Iorwerth o'r modd y mae o'n mynd ati i greu ac nid un ond dwy gerdd gan y Bardd Cenedlaethol ei hun, Ifor ap Glyn.

Cyflwyniad: 'Mawr a fydd, myn Mair, ei fod, / Mai, fis difai, yn dyfod'!
08.00 Y Pwnco: Aneurig yn dadlau achos dwy awdl eisteddfodol o fri
​46.00 Pos rhif 39 gan Gruffudd a'i Ymennydd Miniog
50.35 Yr Orffwysgerdd: 'Cyd-ddiarhebu auf Deutsch' gan Ifor ap Glyn
45.35 Bardd yn y Bath: Rhys Iorwerth
01.01.05 Llinell Gynganeddol Ddamweiniol y Mis!
01.09.25 Y Newyddion Heddiw
01.16.20 Cerdd arall gan Ifor ap Glyn: 'Pellter'

To celebrate the month of May, the latest Clera podcast – on both SoundCloud and iTunes – gives the songbirds a run for their money! Over 75 minutes of chat, including mine and Aneirin's pick of the winning poems in the Chair competition this century, Rhys Iorwerth sharing how he goes about writing poetry, and not one but two poems by the National Poet of Wales, Ifor ap Glyn.

Yn anffodus, yn sgil aflwydd y feirws a'r Meudwyo Mawr, mae cannoedd o gopïau o'r gyfrol yn gorwedd yn segur yn yr argraffdy! Does dim modd prynu'r gyfrol yn y dull arferol ar hyn o bryd ond, er hynny, mae gen i lond bocs ohonyn nhw adref yma yn Aber. Dwi'n credu'n gryf y dylid cefnogi siopau llyfrau Cymraeg, a dwi'n edrych ymlaen yn fawr at weld y gyfrol ar silffoedd siopau ar hyd a lled Cymru'n fuan. Yn y cyfamser, mae'r ychydig gopïau sy gen i – 28 copi, a bod yn fanwl – ar werth. Os hoffet ti brynu copi am £8.95 (dim costau anfon) – a chael neges bersonol gen i ar y tu mewn – rho dy fanylion yn y blychau isod, ac fe anfonaf i neges yn ôl atat ti gyda'r manylion talu.

*MAE'R HOLL GOPÏAU OEDD GEN I BELLACH WEDI EU GWERTHU* Ond os wyt ti'n cael trafferth dod o hyd i gopi ar lein yn ystod y Meudwyo Mawr yma, mae croeso iti lenwi'r blychau isod, ac fe anfona'i neges yn ôl i weld a fedra'i helpu.

A hithau'n Galan Mai, a mwy o angen nag erioed yn sgil y Meudwyo Mawr i ddathlu dyfodiad yr haf, dyma rannu golygiad gen i o garol haf gan Huw Morys. Bardd o'r ail ganrif ar bymtheg oedd Huw (1622–1709) – y mwyaf o feirdd y ganrif honno – ac roedd o'n byw ym Mhont-y-meibion yn nyffryn Ceiriog. Canodd gannoedd o gerddi yn ystod ei oes hir, ac mae'r rhan fwyaf ohonyn nhw wedi goroesi mewn llawysgrifau, a rhai yn ei law ef ei hun. Ychydig sy'n cofio amdano heddiw, yn anffodus, gan mor llwyr y difrïwyd yr ail ganrif ar bymtheg fel canrif y dirywio mawr yn hanes llenyddiaeth Gymraeg. Ond fel y bydda' i'n ei ddangos mewn ysgrif yn Y Gynghanedd Heddiw, cyfrol wedi ei golygu gen i ac Aneirin Karadog a gyhoeddir yn nes ymlaen eleni (gw. erthygl gen i ac Aneirin yn y rhifyn cyfredol o Barddas), mae Cymru ar ei cholled yn sgil gwarthnodi ac anwybyddu cynnyrch hynod amrywiol a chyfoethog y ganrif honno. Er mwyn dechrau'r gwaith mawr o gywiro'r gwall, mae'n fwriad gen i gyhoeddi golygiadau o rai o gerddi Huw erbyn dathlu pedwar canmlwyddiant ei eni yn 2022.

This is my new edition of a carol haf, or summer carol, by the greatest Welsh poet of the sixteenth century, Huw Morys (1622–1709) of Pont-y-meibion in the Ceiriog valley. My edition is based on the only extant manuscript copy, whose readings are superior to the other known texts (the most recent of which was published in 1902), and brings the text together with its original tune (my unfortunate but well-meaning attempt at singing it can be heard from the hour mark on in April's Clera podcast). May-day poems were sung with accompaniment on the fiddle to joyfully celebrate the beginning of summer, and often include a brief commentary on the year gone by. Huw refers to the blight of taxation during the reign of William III (1689–1702), and the poem therefore probably belongs to the 1690s, perhaps after 1695, when heavy taxes were raised to finance the king's wars on the continent. It is my intention to edit and publish a selection of Huw's vast output to mark the fourth centenary of his birth in 2022.

Yn yr ail rifyn o bodlediad Clera yn ystod y Meudwyo Mawr – ar gael ar SoundCloud ac ar iTunes – ry'n ni'n trafod beth sy'n fy nghadw i ac Aneirin yn brysur, a dim yn fwy na golygu ar y cyd Y Gynghanedd Heddiw (Cyhoeddiadau Barddas), cyfrol newydd am y grefft a gyhoeddir yn nes ymlaen eleni. I ddarllen erthygl gan Aneurig sy'n amlinellu gweledigaeth a chynnwys y gyfrol yn y rhifyn cyfredol o gylchgrawn Barddas, clicia fan hyn a throi at dudalen 28. Ceir trafodaeth ar ffugenwau – pam, sut a pha rai sy'n aros yn y cof – a cherdd newydd sbon gan Elinor Wyn Reynolds. At hynny, ceir eitem newydd lle ry'n ni'n gwahodd beirdd i rannu eu harferion creu â ni – sef ble, pryd a sut maen nhw'n mynd ati i lunio cerdd – a'n bardd cyntaf yw Philippa Gibson o Bontgarreg. Hynny i gyd a llongyfarchion i Dr Nei am gwblhau ei draethawd PhD yr wythnos hon! Cloir y bennod ag eitem gerddorol, ymdrech ffôl ond llawn bwriadau da gen i i ganu carol haf gan Huw Morys, bardd mwyaf yr ail ganrif ar bymtheg, a ninnau bellach ar drothwy mis Mai. I ddarllen golygiad llawn o'r gerdd honno gen i, clicia fan hyn.

1. Hynt a helynt y ddau hyn
2. 13.15 Pwnco: ffugenwau o bob math
3. 33.35 Pos rhif 38 gan Gruffudd a'i Ymennydd tu Mewn
4. 38.05 Yr Orffwysgerdd: 'Y Goeden Bants' gan Elinor Wyn Reynolds
5. 44.40 Eitem newydd am arferion creu'r beirdd: Philippa Gibson
6. 44.50 Llinell Gynganeddol Ddamweiniol y Mis
7. 57.10 Y Newyddion Heddiw
8. 01.00.00 Carol haf gan Huw Morys

The Clera podcast this month (on both SoundCloud and iTunes) includes a discussion on poetic pseudonyms – those little nom de plumes that Welsh poets have to conjure up whenever they enter an eisteddfod competition – a brand new poem about pants (what else?) by Elinor Wyn Reynolds, and a new item on poets' writing habits (our first contribution comes from Philippa Gibson). All this and congratulations to Dr Aneirin for passing his PhD viva this week, and a musical number by yours truly to round things off, an attempt at least to sing a timely carol haf by Huw Morys (1622–1709). To read my new edition of the poem, click here.