A hithau'n Galan Mai, a mwy o angen nag erioed yn sgil y Meudwyo Mawr i ddathlu dyfodiad yr haf, dyma rannu golygiad gen i o garol haf gan Huw Morys. Bardd o'r ail ganrif ar bymtheg oedd Huw (1622–1709) – y mwyaf o feirdd y ganrif honno – ac roedd o'n byw ym Mhont-y-meibion yn nyffryn Ceiriog. Canodd gannoedd o gerddi yn ystod ei oes hir, ac mae'r rhan fwyaf ohonyn nhw wedi goroesi mewn llawysgrifau, a rhai yn ei law ef ei hun. Ychydig sy'n cofio amdano heddiw, yn anffodus, gan mor llwyr y difrïwyd yr ail ganrif ar bymtheg fel canrif y dirywio mawr yn hanes llenyddiaeth Gymraeg. Ond fel y bydda' i'n ei ddangos mewn ysgrif yn Y Gynghanedd Heddiw, cyfrol wedi ei golygu gen i ac Aneirin Karadog a gyhoeddir yn nes ymlaen eleni (gw. erthygl gen i ac Aneirin yn y rhifyn cyfredol o Barddas), mae Cymru ar ei cholled yn sgil gwarthnodi ac anwybyddu cynnyrch hynod amrywiol a chyfoethog y ganrif honno. Er mwyn dechrau'r gwaith mawr o gywiro'r gwall, mae'n fwriad gen i gyhoeddi golygiadau o rai o gerddi Huw erbyn dathlu pedwar canmlwyddiant ei eni yn 2022.

This is my new edition of a carol haf, or summer carol, by the greatest Welsh poet of the sixteenth century, Huw Morys (1622–1709) of Pont-y-meibion in the Ceiriog valley. My edition is based on the only extant manuscript copy, whose readings are superior to the other known texts (the most recent of which was published in 1902), and brings the text together with its original tune (my unfortunate but well-meaning attempt at singing it can be heard from the hour mark on in April's Clera podcast). May-day poems were sung with accompaniment on the fiddle to joyfully celebrate the beginning of summer, and often include a brief commentary on the year gone by. Huw refers to the blight of taxation during the reign of William III (1689–1702), and the poem therefore probably belongs to the 1690s, perhaps after 1695, when heavy taxes were raised to finance the king's wars on the continent. It is my intention to edit and publish a selection of Huw's vast output to mark the fourth centenary of his birth in 2022.

Yn yr ail rifyn o bodlediad Clera yn ystod y Meudwyo Mawr – ar gael ar SoundCloud ac ar iTunes – ry'n ni'n trafod beth sy'n fy nghadw i ac Aneirin yn brysur, a dim yn fwy na golygu ar y cyd Y Gynghanedd Heddiw (Cyhoeddiadau Barddas), cyfrol newydd am y grefft a gyhoeddir yn nes ymlaen eleni. I ddarllen erthygl gan Aneurig sy'n amlinellu gweledigaeth a chynnwys y gyfrol yn y rhifyn cyfredol o gylchgrawn Barddas, clicia fan hyn a throi at dudalen 28. Ceir trafodaeth ar ffugenwau – pam, sut a pha rai sy'n aros yn y cof – a cherdd newydd sbon gan Elinor Wyn Reynolds. At hynny, ceir eitem newydd lle ry'n ni'n gwahodd beirdd i rannu eu harferion creu â ni – sef ble, pryd a sut maen nhw'n mynd ati i lunio cerdd – a'n bardd cyntaf yw Philippa Gibson o Bontgarreg. Hynny i gyd a llongyfarchion i Dr Nei am gwblhau ei draethawd PhD yr wythnos hon! Cloir y bennod ag eitem gerddorol, ymdrech ffôl ond llawn bwriadau da gen i i ganu carol haf gan Huw Morys, bardd mwyaf yr ail ganrif ar bymtheg, a ninnau bellach ar drothwy mis Mai. I ddarllen golygiad llawn o'r gerdd honno gen i, clicia fan hyn.

1. Hynt a helynt y ddau hyn
2. 13.15 Pwnco: ffugenwau o bob math
3. 33.35 Pos rhif 38 gan Gruffudd a'i Ymennydd tu Mewn
4. 38.05 Yr Orffwysgerdd: 'Y Goeden Bants' gan Elinor Wyn Reynolds
5. 44.40 Eitem newydd am arferion creu'r beirdd: Philippa Gibson
6. 44.50 Llinell Gynganeddol Ddamweiniol y Mis
7. 57.10 Y Newyddion Heddiw
8. 01.00.00 Carol haf gan Huw Morys

The Clera podcast this month (on both SoundCloud and iTunes) includes a discussion on poetic pseudonyms – those little nom de plumes that Welsh poets have to conjure up whenever they enter an eisteddfod competition – a brand new poem about pants (what else?) by Elinor Wyn Reynolds, and a new item on poets' writing habits (our first contribution comes from Philippa Gibson). All this and congratulations to Dr Aneirin for passing his PhD viva this week, and a musical number by yours truly to round things off, an attempt at least to sing a timely carol haf by Huw Morys (1622–1709). To read my new edition of the poem, click here.

Mae rhifyn mis Gorffennaf o bodlediad Clera – ar SoundCloud ac ar iTunes – yn llawn i'r ymylon o sôn am ddigwyddiadau barddol diweddar a rhai eto i ddod fis Awst. Hwn yw'r cyntaf ers un ar ddeg o fisoedd i'r podlediad gael ei recordio gydag Aneirin ar dir a daear Cymru, a braf yw clywed ganddo am lansiad ei gyfrol newydd sbon o gerddi, Llafargan (Cyhoeddiadau Barddas), yn yr Egin yng Nghaerfyrddin. Sôn hefyd am y Gyngres Geltaidd a gynhaliwyd ym Mhrifysgol Bangor – lle cyflwynais i bapur ar y bardd Huw Morys (1622–1709) – am hanes Nei a'i deulu yn yr orymdaith lwyddiannus dros annibyniaeth yng Nghaernarfon, ac am fy hanes i'n meuryna ymryson Eisteddfod Powys. Hynny i gyd a gorffwysgerdd arbennig gan Hywel Griffiths, sef cerdd a ddarllenwyd ganddo yng Ngŵyl y Cyhoeddi yn Aberteifi.

1. Aneirin ar dir Cymru
2. 10.15 Y Pwnco: mesurau hen a newydd, yn cynnwys sgwrs â'r prifardd archdderwydd Myrddin ap Dafydd
3. 31.50 Pos rhif 29 gan Gruffudd a'i Ymennydd Miniog
4. 35.00 Yr Orffwysfa: 'Goleuni Gŵyl' gan y prifardd Hywel Griffiths
5. 37.35 Llinell Gynganeddol Ddamweiniol y Mis!
6. 53.50 Y Newyddion Heddiw

The Clera podcast for July – on both SoundCloud and iTunes – is Aneirin's first in Wales for eleven months. We discuss all the happenings in a very busy time on the poetry scene, with events all over Wales in the runup to the National Eisteddfod, including the launch of Aneirin's brand new collection, Llafargan (Cyhoeddiadau Barddas). A poem also by Hywel Griffiths from a ceremony in Aberteifi to mark the coming of the Eisteddfod to Ceredigion next year – Tregaron, to be precise – the first with Myrddin ap Dafydd as archdruid.

Blwyddyn newydd – rhifyn newydd o bodlediad Clera! Mae'r sylw yn y pwnco'r tro hwn yn mynd i waith ymchwil sy gen i ar y gweill, a hynny ar farddoniaeth y gorau o feirdd yr ail ganrif ar bymtheg, Huw Morys (1622–1709). Yn ogystal â pharhau traddodiad y bardd proffesiynol drwy ennill bywoliaeth yn canu i bobl yn ei gymdeithas, mae pob math o bethau diddorol i'w dweud am Huw – o'i gynganeddu gwych i'w fesurau newydd cyffrous i'r ffaith ei fod yn canu i'r tlawd yn ogystal ag i'r cefnog. Y bwriad gen i yw mynd ati dros y blynyddoedd nesaf i olygu rhywfaint o'i waith, gyda golwg yn benodol ar gyhoeddi cyfrol o'i waith ar bedwar canmlwyddiant ei eni yn 2022 – ac mae hen ddigon o waith! Mae dyfyniadau i'w clywed yn y podlediad y mis hwn o un o gerddi Huw dwi wedi bod wrthi'n ei golygu, sef 'Codi Nant-y-cwm', ac mae golygiad o'r gerdd gyfan i'w weld isod, ynghyd â geirfa a manylion llawysgrifol. Hyn i gyd ac englynion newydd gan Hywel Griffiths, trosolwg o'r flwyddyn farddol i ddod gan Grug Muse, gorffwysgerdd gan Gruffudd Antur, trafodaeth ar un o feirdd mwyaf Llydaw, Anjela Duval, a'r holl eitemau arferol. Ar gael ar SoundCloud ac ar iTunes. Ac un adduned fach i ddechrau'r flwyddyn – englyn gan Aneirin:

Awn at y cynfas â rasel, a'r rhwyg
Sy'n rhwyg rhag pob rhyfel,
Ond a ddaw hwn, doed a ddêl,
 llun arall i'n horiel?

1. Croeso i chi, ac i bawb sy yn y tŷ + englynion gwyddonol gan Hywel Griffiths (04.45)
2. 09.35 Pwnco: cyflwyniad i fywyd a gwaith Huw Morys, bardd mwyaf yr unfed ganrif ar bymtheg
3. 27.35 Pos rhif 23 gan Gruffudd a'i Ymennydd Miniog
4. 31.50 Calennig gan Grug Muse: trem ymlaen dros y flwyddyn farddol i ddod
5. 39.00 Yr Orffwysfa: 'Calennig' gan Gruffudd Antur
6. 40.45 Awn Draw i Lydaw â'r Podlediad: Anjela Duval
7. 53.00 Llinell Gynganeddol Ddamweiniol y Mis!
8. ​01.03.00 Y Newyddion Heddiw
9. 01.09.45 Englyn i gloi gan Aneirin

The first Clera podcast of 2019 – available on SoundCloud and iTunes – includes new poems by both Hywel Griffiths and Gruffudd Antur, a look ahead at the year in poetry with Grug Muse and an item on one of Brittany's best known poets, Anjela Duval. Also an introduction to the life and work of Huw Morys (1622–1709), Wales's foremost poet of the seventeenth century, who's work I'll be editing over the next few years, with a view to publishing an edition of at least some of his work by the fourth centenary year of his birth 2022.